همانگونه که از موضوع بحث مشخص است دو نوع دسیسه هرمی وجود دارد، یک دسته  از آنها که به وضوح خصوصیات و ویژگی های طرح هرمی را از خود به نمایش می گذارند و به سادگی قابل تشخیص هستند و دسته دیگر دسیسه های هرمی نهان که در ظاهر آثاری از یک طرح نامشروع در آن دیده نمی شود . همانطور که در مباحث پیشین اشاره شده ، برخی خصوصیات طرح هرمی آشکار شامل عدم وجود کالا، پرداخت پول در ازای عضویت می باشد.

در طول 15 سال گذشته کشور ما درگیر این مدل از دسیسه هرمی یعنی دسیسه هرمی آشکار بوده است که یک نوع آن همان کاغذ بازی های هرمی می باشد و تقریباً هم اکنون اثری از آن نیست و مورد دیگر طرح های سرمایه گذاری هرمی تحت نام "اینوست" می باشد که ترکیبی از دسیسه پونزی و دسیسه هرمی است و در طول 5 سال گذشته رشد فزاینده ای در کشورمان داشته است.

وضعیتی که کشور ما هم اکنون در مواجهه با اینگونه طرح ها ، در آن بسر می برد مشابه با وضعیت کشورهای زیر در سال ذکر شده می باشد:

·         آمریکا    اواخر دهه 60 و 70 . در سال 1971 کمیته بورس و اوراق بهادار آمریکا دسیسه هرمی را یک مسئله امنیتی خواند

·         چین       اواسط دهه 90 . در نهایت در سال 1998 فعالیت شبکه ای به طور کامل ممنوع گردید.

·         هند        اواسط و اواخر دهه 90 .

·         مالزی     اواخر دهه 80 . در نهایت آئین نامه ممنوعیت فعالیت هرمی در سال 1993 تصویب شد.

·         برزیل      اوایل دهه 90

·         ژاپن       اواسط دهه 80

همانگونه که در بالا مشاهده می کنید ، کشورهای اشاره شده و بسیاری دیگر از کشور ها وضعیتی مشابه با وضعیت کنونی کشورمان در سال های ذکر شده داشته اند، که در نهایت در اکثر آنها بعد از رسیدن به اوج درگیری و منازعات، آئین نامه ممنوعیت طرح های هرمی به تصویب رسیده است.

درست است که شاید اکنون نیز همین طرح ها در کشور های اشاره شده وجود داشته باشند اما تفاوت در این است که وضعیت اینگونه طرح ها برای افراد جامعه چه از لحاظ ماهیت و چه از لحاظ قانونی مشخص است و علت آن به سطح اطلاعات مردم از اینگونه طرح ها بازمی گردد. اکثر افراد این جوامع اگر در اینگونه طرح ها شرکت کنند می دانند که در حکم یک کلاهبردار هستند، نه تنها از دیدگاه قانون بلکه از دیدگاه خود شخص نیز همینگونه می باشد.

دیگر مردم پول و دارایی خود را در اختیار شرکتی که هیچ گونه اسناد و مدارکی در زمینه صورت های مالی شرکت از قبیل ترازنامه ، صورت گردشِ وجوه نقد و صورت سرمایه ارائه نمی دهد، قرار نمی د هند و گفته هایی نظیر :« بله! این شرکت در زمینه های مختلفی سرمایه گذاری می کند و در سودی که از هر سرمایه گذاری ببرد شما را نیز شریک می کنند» ، مضحک می دانند.

دیگر وقت آن است که مردم کشور ما نیز با افزایش دانش و اطلاعات خود در این زمینه در را بر روی اینگونه فعالیت ها ببندند.

دوره ای که کشورمان چند سال است که به آن وارد شده و پیچیده تر از دوره قبل می باشد و با افزایش شرکت ها بر شدت آن افزوده خواهد شد دوره دسیسه هرمی نهان است. در این دوره شرکت هایی رشد می کنند که سعی می کنند با استفاده از عوامل و تکنیک های گوناگون ذهن افراد جامعه، مامورین و قانون گذاران را منحرف کنند و سرپوشی بر فعالیت نامشروع خود قرار دهند. اینگونه طرح ها طرح های هرمی نهان نامیده می شوند که در نگاه اول و شاید دوم شخص نتواند به ماهیت پوچ و دردسر ساز آن پی ببرد .

به تمامی افرادی که سعی می کنند دانسته یا نادانسته فعالیت خود را فعالیتی قانونی و بدون مشکل جلوه دهند اشاره می کنیم، صرفاً بودن جنس، عدم پرداخت حق عضویت و قیمت مناسب جنس ، ملاک تبرئه شدن از فعالیت هرمی نمی باشد. در این سطح این معیار ها پیچیده تر می شوند و تشخیص طرح های نهان نیاز به بررسی و لحاظ کردن موارد بیشتری می باشد.

همانگونه که در مباحث پیشین اشاره شد، چیزی که طرح های هرمی را نامشروع می کند شکل و ساختار آن نیست بلکه عملکرد آن می باشد و تمامی معیارهایی که در تشخیص طرح های هرمی بکار برده می شود به طور مستقیم یا غیر مستقیم باعث ایجاد عملکرد منفی در دو جهت زیر می شود:

1.       متضرر کردن افراد

اینگونه طرح ها به علت ماهیت پوچ و بنا شدن آن بر پایه هیچ توجیه اقتصادی و علمی بعد از گذشت مدتی از فعالیت آن دچار فروپاشی می شوند و سرمایه مالی افراد شرکت کننده بدون هیچ گونه بازدهی مالی از بین میرود

2.       استثمار افراد

این طرح ها به علت عدم شفاف سازی و رونمایی در مورد گزارشات و وضعیت مالی شان به نوعی با پرداخت حق الزحمه های بسیار پایین، به استثمار افراد در جهت کسب منافع غیر قانونی خود می پردازند. در نمونه های بسیاری مشاهده شده که افراد شرکت کننده در این طرح ها باوجود فعالیتی بیش از 10 ساعت در روز هیچ گونه حق الزحمه ای دریافت نکرده اند و با این امید به فعالیت خود ادامه می دهند که مجری طرح به آنها وعده کسب درآمد در دراز مدت داده است.

موردی که در مسئله دسیسه هرمی نهان بیشتر مورد توجه قرار می گیرد، مورد دوم یعنی استثمار افراد می باشد. اینگونه طرح ها به دلیل استفاده از تکنیک ها گوناگون و پر کردن برخی خلاء ها (عدم کسب درآمد افراد در دراز مدت) با گفته ها و آموزه هایی که انسان طبیعتاً آن را می پسندد، نظیر آموزه هایی درباره موفقیت، ضمیر ناخودآگاه، رشد شخصی و کمک به دیگران ، به استثمار افراد می پردازند. برای توضیح بیشتر این مورد به بررسی برخی از شرکت هایی که از طرح باینری استفاده می کنند می پردازیم.

همانگونه که مشاهده می کنید برخی از این شرکت ها بعد از گذشت چندین سال هنوز به فعالیت خود ادامه می دهند. اما چرا تقریباً تمامی کشور ها آن را در زمره دسیسه های هرمی قرار می دهند.

در زیر شماری از کشور ها که به عنوان مثال شرکت QI را در زمره شرکت های هرمی قرار داده اند و مسئولین آنرا محاکمه کرده اند اشاره شده است.

·         آمریکا  7  می 2008

·         کانادا  20 نوامبر 2008

·         اندونزی 2007 

·         فیلیپین 2007

·         هند 32 آگوست 2003

مسئولین و قانون گذاران در این کشور ها می دانند که اینگونه شرکت ها به خصوص با طرح باینری کلاسیک با وعده های دروغین به استثمار افراد می پردازند و شمار زیادی از افراد در این طرح با وجود فعالیت زیاد درآمدی کسب نخواهند کرد جزء انکه در اینگونه طرح ها روز به روز شرکت و مسئولینش فربه تر خواهند.

اگر مطلب پیشین سایت در مورد ”مقدار مانده" را مطالعه کرده و به مفهوم آن آگاهی داشته باشید متوجه می شوید که در طرح باینری معمول که توسط اکثر شرکت های حاضر در ایران استفاده می شود ، "مقدار مانده" که به خودی خود در ذات این طرح به علت خصوصیات آن وجود دارد، درصد بسیار بالایی را شامل می شود و این یعنی اینکه این طرح ذاتاً مانع خروج درصد بالایی از حداکثر پتانسیل موجود درآمدی می شود.

تاکنون بازاریاب حرفه ای یا کارشناسی دیده نشده است که در مقالات یا کتاب خود ازاین طرح باینری کلاسیک مورد استفاده این شرکت ها به خوبی یاد کرده باشد. اگر شما مجموع درصد "مقدار مانده" تمای طرح ها را با هم جمع بزنید، شاید مجموع آنها به اندازه درصد " مقدار مانده" این نوع طرح باینری نشود.

قابل ذکر است شرکت های بزرگی در دنیا هستند که از طرح باینری استفاده می کنند اما طرح آنها با این باینری که مورد استفاده شرکت های داخل ایران قرار می گیرد و اکثراً از جنوب شرقی آسیا هستند، تفاوت بسیاری دارد و اکثر نواقص آن بر طرف شده است.

"راد کوک" یکی از کارشناسان این زمینه ، این طرح را اینگونه خطاب می کند:

Binary that is a pure money pumper!

یعنی باینری یک تلمبه مکنده پول!

در اینجای روی صحبتمان فقط با QI نیست، به تمامی شرکت هایی است که از این طرح ، حال با هر محصولی که استفاده می کنند چه مورد نیاز مردم باشد چه نباشد، چه قیمت مناسبی داشته ، چه نداشته باشد. موضوع اصلی چیز دیگری است و آن استثمار افراد در این نوع طرح به عنوان یک دسیسه هرمی نهان می باشد.

منبع : mlmbook